De broers De Haan leggen de krans in Zwolle tijdens de 15/8 herdenking bij het Indië en Nieuw-Guinea monument. Ze doen dit namens de burgerslachtoffers.

Aldert de Haan wordt op 30 januari 1935 geboren in Den Helder. Zijn vader is tropenarts bij de Koninklijke Marine en het gezin vertrekt vrij vlot na de geboorte naar Indië. In Soerabaja wordt op 20 maart 1939 broer Jaap geboren. 

Na de Japanse bezetting van Indië raakt vader in krijgsgevangenschap en wordt hij tewerkgesteld aan de Birma-Siam Spoorweg. Moeder wordt met haar beide kinderen geïnterneerd. Als Aldert tien jaar oud is, wordt hij weggehaald bij het gezin en in een mannenkamp geplaatst. 

Overleven tijdens de internering

Moeder kiest ervoor om haar eten niet aan haar kinderen te geven, iets wat andere moeders vaak wel deden. Ze weet dat ze zelf gezond moet blijven, om haar kinderen te helpen te overleven. Ze leeft daarnaast met de angst dat haar man wellicht nooit meer terug zou komen en dat ze er na de oorlog wellicht alleen voor staat. Zij moet er dus voor de kinderen zijn en dus moet ze sterk en gezond blijven.

Jaap herinnert zich hoe zijn moeder in het kamp met haar vingers over de waslijn streek om mieren te vangen. Die vijzelde ze en roerde ze door de tapiocapap, want dat waren goede eiwitten voor de kinderen. De gebroeders De Haan hebben grote bewondering voor hun moeder en de manier waarop ze hen door de oorlog heeft geloodst.

Bersiap en vlucht uit Indië

Na de oorlog breekt de Bersiap uit. Het is een angstige periode vol geweld en daar zijn de jongens ooggetuige van. Jaap maakt bijvoorbeeld mee hoe een revolutionair uit de boom wordt geschoten en ziet het nog zo gebeuren.

De familie vertrekt naar Nederland. Daar worden ze – samen met een oom en twee kinderen – op 3 mei 1946 liefdevol opgevangen door hun grootouders. In dat kleine rijtjeshuis in Heemstede woonden ze met elkaar: “We hadden geen materiële bezittingen meer, maar waren gezond en boften met zulke grootouders. Anderen hadden dat niet en waren aan het lot overgeleverd, aangezien de opvang van vluchtelingen schrikbarend tekort schoot.”

De oorlog werkt nog iedere dag door. De herinneringen aan het diepe buigen voor de Japanners en de rijen voor een beetje rijst. Tot de dag van vandaag gaan ze nooit naar een buffet omdat ze niet meer in de rij willen staan voor eten. 

Het gedwongen vertrek van andere mensen door decennia heen, zoals de Zuid-Molukkers, Hongaren, Tsjechen, Syriërs en Oekraïners, doet hen altijd terugdenken aan hun eigen vlucht: “Gezond, berooid en volledig afhankelijk van je familie of andere goedwillende mensen om je heen.” Jaap heeft daar een groot hart voor vluchtelingen aan overgehouden. Hij legt mensen graag uit wat het met je doet als je van je vrijheid beroofd wordt en gedwongen van je geboortegrond moet vluchten naar een land waar je eigenlijk niet welkom bent. 

De 15 augustus herdenking in Zwolle kunt u bijwonen. Aanmelden is niet nodig. Aanvang is om 19.15 uur. Het volledige programma vindt u hier.